نقد واقعگرایی اجتماعی در داستان های کوتاه جلال آل احمد بر اساس نظریه های باختین و لوکاچ (از رنجی که می بریم، سه تار، پنج داستان)

بدون شک اوضاع سیاسی و اجتماعی و شیوه زندگی مردم و آداب و رسوم آ ن ها، بر آثار ادبی تأثیر مستقیمی دارد. داستان های جلال آل احمد، آیینه تمام نمای جامعه عصر اوست زیرا وی به داستان نویسی به عنوان یک ابزار می نگریست نه هدف. او سعی دارد در آثارش به بیان مشکلات و رنج های جامعه بپردازد و از این طریق خواستار جامعه آرمانی خویش است. گذشته از این در غالب داستان های آل احمد، می توان تاریخ معاصر را مشاهده کرد. این نوشتار به بررسی عناصر واقع گرایانه در داستان های برگزیده می پردازد و همچنین بررسی و نقد جنبه های اجتماعی و سیاسی داستان های آل احمد را دنبال می کند. از آنجا که پژوهش در زمینه نقد جامعه شناختی در عرصه ادبیات فارسی بسیار کم مایه است، این رساله مبانی فکری میخائیل باختین و جورج لوکاچ، دو تن از نظریه پردازان برجسته را بیان می کند و ارتباط آن ها را با محتوای برخی داستان ها و اندیشه های آل احمد بررسی می نماید. از نظریه های بنیادین باختین که در این رساله بررسی می شود، مکالمه و گفت وگو و همچنین مفهوم کارناوال است. از نظر مکالمه، باختین معتقد به چندصدایی بودن رمان و به طور کلی داستان است در صورتی که داستان های آل احمد تک صدایی و دارای تک گویی است زیرا داستان های واقع گرایانه مولف محورند و نویسنده در این گونه داستان ها صداهای دیگر را نمی شنود و آن گونه که می خواهد داستان را پیش می برد و هدف خود را دنبال می کند. در مفهوم کارناوال فقط جنبه طنز آن را می توان با پاره ای از داستان های آل احمد بررسی کرد. جورج لوکاچ که یک مارکسیست است و آل احمد که به گونه ای متأثر از تفکرات مارکسیستی است هر دو با نظام سرمایه داری به مبارزه می پردازند و بیش از هر چیز به طبقات جامعه توجه دارند. شخصیت پروبلماتیک (مسأله ساز) که برساخته لوکاچ است در داستان های آل احمد نیز مشاهده می شود.